5-6 жастағы балаларға арналған жаттығу ойындары

    5-6 жастағы балаларға арналған жаттығу

ойындары

1.  Мәдени сөздерді дыбыс арқылы тәрбиелеу.

«Дыбысты ұстау» ойыны.

Ойын ережелері: Біз таңдаған дыбыс,әлемді шарлап

жүруге кетті деп,балаларға айтамыз.Қазіргі кезде дыбыстың болмағандығынан,біз

оны сөздерді басып әріптерімен ұстайтын боламыз.Бала сөзде дыбысты естіген

бойда,ол қол соғу тиіс.(Дыбыс саябаққа,орманға,серуенге қыдырып шығады,сол

себепті біз осы тақырыппен байланыстырамыз).Мысалы: «П» дыбысы хайуанаттар

саябағына баруға шешті,онда көп жануарлар өмір сүреді екен.Мен оларды

айтамын,ал сендер «П» дыбысын  естіген

кезде қол соғыңдар. Панда,попугай,бегемот т.б.

2. Сөз грамматикасының құрылымын

қалыптастыру.

Жаттығу ойыны «Кім көбірек

көреді,сол айтады»

Жабдықтары: ойыншықтар жиынтығы (қуыршақ,қоян,мысық).

Ойынның ережесі:балалар мен мұғалімқуыршақты қарайды.Оның сыртқы келбетін,пішінін

және киімдері туралы айтады. (көз,шаш).Содан кейін қоян келеді.Олар оның сыртқы

тоны сұр түсті (жұмсақ,үлпілдек) құлағы ұзын деп айтады,бір сөзбен айтқанда:

ұзын құлақ.Ал қоянның құйрығы қысқа,сондықтан ол...  қысқа құйрықты.

Мысық жұмсақ,тегіс,ал табандары ақ.Сондықтан ол...  ақшыл табанды.

Дұрыс жауаптар үшін қуыршақ балаларға (лента,пирамида,сақина)береді.

3. Сөз қорының мексикасын байыту.

Жаттығу ойыны: «Дұрыс сөзін табыңыз»

Жабдықтары: Жазық суреттер (алма,лимон,қар,қант,қарға,балық,шегіртке).

Ережесі: мұғалім балалардан сұрайды,мына заттың қайсысы деп.

«Дөңгелек,тәтті,қызғылт-бұл не?» Заттар бір-бірінен дәмі,мөлшері,түсі және

пішіні арқылы ерекшеленуі мүмкін.Сөздердің айтылуын өзгертуге болады.Балалар

оларды айтып болған соң,тақтаға барып жазады. «қар,ақ,салқын...(тағы қандай?);

қант тәтті,ал лимон...(қышқыл)» -Қай жануар қалай қимыл зайтаны туралы еске

түсір. Қарға (ұшады) балық (жүзеді), шегіртке (секіреді), жолбарыс (ырсылдайды,

тышқан (пысылдайды) ал сиыр(мөңірейді)

4.Тіркесіп сөйлеуді дамыту.

«Мишаға серуенге бару үшін не жетіспейді» ойыны

Жабдықтары; суреттегі қысқы киімдер (пима, қолғап т.б) Ойын ережесі:

мұғалім балаларға  осы сөздер арқылы  назар аударды « Мен сендерге екі ұлдың

оқиғасы туралы айтамын.Ұлдардың аттары Толя және Миша.Миша ұқыпты бала.Оның

барлық қысқы киімі шкафта тиянақты жиналып тұр.Мишаның шкафында қандай қысқы

киімдер тұр?» Балалар киімдердің аттарын айтады.Балалардың айтқандарына қарай

суретті тақтаға қоямыз.Егер балалар айталмай жатса,суретті көрсетеміз. «Миша

серуенге жиналды.Ол шұлық,рейтуз,пимасын (киімдердің аттарын түзіп

шығамыз)киеді,олардың айтқандарына қарай суретті алыптастаймыз.Ал Толя

болсажиналмай жатыр.Ол әрқашан олақ және киімдерін шаша беретін болды.Толя тек

қана шарф пен қалпағын тапты.Толя серуенге шығу үшін не жетпейді?» Балалар

заттардың аттарын атап шығады,ал улкендер сол заттарды тақтаға қояды.Егер олар

қателессе,оны түзетеді. (шұлық,пима және тағы басқа заттар жетпейді).

6-7 жастағы балаларға арналған жаттығу ойындары

1. Сөз дыбысының мәдениеті.

Ойын: «Сөз алқасы».

Жабдықтар: пән суреттер(5-8 дана).

Ойын ережесі: үстел үстінде суреттер тұр.Содан соң балалар қай дыбыстан

басталатын суреттерді таңдайды және оны тақтаға қояды.Содан кейін

оларсуреттерді принцип бойынша таңдады:дыбыс басталуы мен және сол дыбыспен

сақталуын таңдайды.

2.Сөз құрылымының грамматикасын

қалыптастыру.

Ойын: «Ағаштың туыс сөздері»

Жабдықтар: Ағаштың бейнесі (немесе ағаштың бұтақтары),жабысқақ жапырақтар

(жіптерде).Ойын ережесі: Мұғалім балаларға айтады.-«Лукоморьяда сиқырлы ағаш

өседі.Ағаш жапырақтары оған байланысты «туыс» деген сөздері  шыққанда ғана пайда болады».Әр ағаштың

жапырағында да бір сөз бекітілген.Егер балалар жауап беруге қиналып жатса,онда

сіз оларға көмек ретінде сұрақ қоя аласыз.Мысалы: «балық» сөзіне түбір сөз

таңда.Сұрақтар: «Егер балық кішкентай болса,оны қалай атайсыз? Ал егер үлкен

болса? Балықтан жасалған сорпаны қалай атайсыз? Балық аулайтын адамды қалай

атайсыз? Балалар тапсырмаға берілген сөздерді таңдаған соң,жел соғып барлық

жапырақ сөздер жерге құлайды.Барлық сөздерді орнына қайтару керек және басқа

сөздерге де туыс сөзін таңдау керек.

3. Сөз қорын байыту.

Ойын: «Сөзбе сөз».

Ойын ережесі: Мұғалім тақырыпты анықтайды; мысалы: «К» әрпі бар

жануарлар.Бірінші бала бастайды:крокодил.Келесі бала сол сөзді қайталайды және

өзі де басқа сөз қосады,мысалы: крокодил,кесіртке.Осылайша бір бала қате

айтпағанша ойнай береді.Ойын тақырыптары болуы мүмкін: өсімдік,тұрмыстық заттар,жиһаздар,ыдыс-аяқтар,тамақ

аттары және т/б сөздер.

4.Тіркестіріп сөйлеуді дамыту.

Сауытты сөйлеу ойыны: «Кузовок».

Жабдықтар: себет. Ойын ережесі: балалар шеңбер құрып отырады.Санамақта бірінші

болған бала ойынды бастайды.Баланың қолына себетті береміз.Ол қолында себет

ұстап тұр,ал сол кезде балалар былай дейді. «Міне саған , «Кузовок». Ок-тан

басталатын сөзді,мында кел.Қателессең кепілдікке бересің.Бала жауап береді:

«Мен Кузовок саламын...» дейді және соған керек сөздерді айтады:

(құлып,қорап,аяқ киім,шұлық және т/б.)

Басқа балалар қолдарына кузовокты ұстап болмағанға дейін жалғаса береді. Кім

қателеседі сол себетке кепіл салады.Барлық балалар қатысып болған соң,кепілдер

ойнатылады:Себетті орамалмен жабамыз,сосын әр бала себетке бір затты салып

шығады,алдын ала сұрайды: «Кімнің кепілін алып шыққанда не істеймін?» Балалар

мұғалімнің жетекшілігімен әр кепілге баға ретінде –бір тапсырма (бір сөзді

дыбыспен келтіріп айту,жаңылтпаштар 

айту,сөздерді буынға бөлуге және т/б.).