Сауалнама"Педагогикалық қарым қатынас стилі"

Тәрбиешілерге

арналған сауалнама

«Педагогикалық

қарым-қатынас стилі»

Құрметті әріптестер!

Тәрбиеленушілермен қарым-қатынасыңыздың стилін анықтау

үшін осы сауалнаманың сұрақтарына жауап беруді ұсынамыз. Ең қолайлы жауапты

таңдаңыз.

1. Қалай ойлайсыз бала сізбен бөлісуге міндетті ма?

а) сізбен ойымен, сезімдерімен бөліскені,

б) сізге өзі қалап тұрған нәрсені ғана айтуы,

в) ойларын және сезімдерін өзінде қалдыруы.

2. Егерде бала басқа бір баланың ойыншығын, қарандашын

рұқсатсыз алса, онда сіз:

а) онымен сенімді түрде сөйлесіп, өз шешімін қабылдауға

мүмкіндік берісіз,

б) балалардың өздері проблеманың шещулеріне келісіз,

в) барлық балаларға бұл туралы айтасыз, және де оны

қайтарғызып, кешірім сұратасыз.

3. Білім беру барысында бұрын бұзық болып және тыңдамай

жүрген бала,  нақты және жақсы тапсырманы

орындаса. Сіз не істейсіз:

а)  оны мақтайсыз және

барлық балаларға оның жұмысын көрсетесіз,

б) қызығушылық танытып, бүгін неге жақсы тапсырды деп

сұрастырасыз.

в) «әрқашанда осылай жақсы жұмыс істе» деп айтасыз

4. Егерде бала топқа кірген кезде сізбен амандаспасыз.

Сіз не істейсіз?

а) оны амандасуға мәжбүрлейсіз,

б) оған назар аудармайсыз,

в) оған өз қателігін көрсетпейсіз, онымен сөйлесіп

кетесіз.

5. Балалар өз жұмыстарымен тыныш айналасуда. Сіздің бос

уақытыңыз бар. Сіз не істегенді қалайсыз?

а) олар өзара қарым-қатынас жасап және жұмыс істеуін

қадағалап, кедергі келтірмейсіз,

б) көмек, түсініктеме бересіз,

в) өз істеріңізбен айналысасыз (жазбалар, жаттығулар);

6. Сіз қандай көзқарас дұрыс деп ойлайсыз?

а) баланың сезімі мен тәжірибесі тез өтіп кетсе, оған

назар аудармау керек,

б) баланың эмоциясы мен тәжірибесі маңызды факторлар

болып табылады, оны оқытуда және білім алуда тиімді пайдалануға болады,

в) баланың сезімі таңғажайып, тәжірибесі маңызды, оған

жақсы көңіл-күймен қарау керек.

7. Балалармен жұмыс істеудегі сіздің бастапқы позицияңыз:

а) бала әлсіз, ақылсыз, тәжірибесіз және тек ересек адам

ғана оны үйретіп, тәрбиелейді,

б) баланың өзін дамытуы үшін көптеген мүмкіндіктері бар,

ересек адам оның тек белсенділігін арттыруы керек,

в) бала бақыланбай өсуде, тұқым қуалаушылық пен отбасының

ықпалында болады, сондықтан негізгі міндет - сау, азықтандырып, тәртіпті бұзбау

өсіру керек.

8. Баланың белсенділігі туралы сіз қалай ойлайсыз:

а) онсыз, толық дамуы мүмкін емес,

б) теріс - бұл мақсатты және жоспарлы білім беру мен

білім беруді жиі болдырмайды,

в) позитивті, бірақ мұғалім бақылауымен.

9. Бала өз үйінде жасадым деп сылтау айтып, жұмысты

орындағысы келмеді. Сіздің әрекеттеріңіз:

а) «ал, онда керек емес» деп айтасыз,

б) жұмысты орындатқызасыз,

в) тапсырманы орындауды ұсынамыз.

10. Сіз қандай позицияны дұрыс деп санайсыз:

а) бала ересектердің қамқорлық жасағаны үшін ризашылық

білдіруі керек,

б) егерде бала өзіне ересектердің қамқорлық жасағаның

бағаламаса, демек, бұл оның өз жұмысы, бірақ кейін ол өкінеді,

в) тәрбиеші олардың сенімі мен сүйіспеншілігі үшін

ризашылық білдіруі керек.

Жауап беру кілті

25-30 ұпай - демократиялық стильге ұмтылады;

20-24 ұпай - авторитарлық стиль үстем;

10-19 ұпай - либералды стиль тән.

Демократиялық білім беру стилі

Мұндай қарым-қатынас түрін жариялайтын ересектер

балаларға құрметпен қарап, эмоционалды байланыс орнатуға тырысады, жеке

ерекшеліктерін ескереді. Қателікті және жазаны жоққа шығармай, нақты жағдайды

түсіндіріп, неліктен белгілі бір талапты орындау үшін қандай себептерге

байланысты екеніне көз жеткізіңіз. Осындай ересектерде балалармен қарым-қатынаста оң баға,

өмірлік растайтын, оптимистік стилі басым. Олар балалардың

белсенділігін жоққа шығармастан тәуелсіздікті шектеместен, ұйымды, тәртіпті

тәрбиелейді. Баланың тұлғасын тәрбиелеуде білім берудің демократиялық

стилі ең жемісті. Баланың өзін-өзі бағалауы дамиды. Баланың құқықтары

бұзылмайды.

Авторитарлық білім беру стилі

Авторитарлық ересектер балаларға соқыр және сабырсыз

мойынсұнуға тырысады, кез келген түсініктеме, дәлел, бағалауды теріс

пайдаланады. Балалардың мінез-құлқының деңгейі мен мониторингінің

деңгейі өте жоғары. Мұндай білім беру түрі, қатаңдық пен жаза негізгі

педагогикалық құралдары болып табылады. Нәтижесінде кемшілігі көп бала болып қалыптасады. Бұл

сипаттамада балалардың жалпы мінез-құлқы - өзін-өзі төмен бағалау, өзіндік күмән.

Либералдық білім беру түрі (ол сондай-ақ, сындарлы деп

аталады)

Либералдық ересектер балалардың іс-әрекеттеріне бақылау

жасамайды, олар барлығына рұқсат береді, кейде тіпті қарапайым талаптарға

қарамайды, баланың өміріне,басқа жағдайларға, физикалық жарақаттарына қауіп

төндіреді. Сыртқы жағынан тартымды көрінсе, шын мәнінде, бұл

көзқарас баланың өміріне бей-жай қарауы. Тәрбиелеудің бұл түрі баланың басқа адамға деген

шексіздігі мен бей-жайлығын көрсетеді. Бала өзгелердің көңіл-күйлері туралы ойланбау  үйренеді, өйткені ол өзіне назар аудармайды.